Andrey Dmitriyevich Saharov (Rusça; Андре́й Дми́триевич Са́харов, d. 21 Mayıs 1921 - ö. 14 Aralık 1989) [1], insan haklarının önde gelen savunucularından biri olan SSCB nükleer fizikçisi. SSCB'deki reformları ve komünist olmayan ülkelerle iyi ilişkileri destekledi, 1975'te Nobel Barış Ödülü'nü kazandı, ancak 1986 yılına kadar ülkede yönetimin baskısıyla sürgünde yaşadı.
Yaşamı: Babası gibi fizik eğitimi alan Sakharov, 1947 yılında doktorasını tamamladı ve 32 yaşında SSCB Bilimler Akademisi'ne seçildi. Bu süre zarfında Igor Tamm ile birlikte ilk hidrojen bombasının yapım işini gerçekleştirdi. SSCB ve kontrollü nükleer füzyonun teorik temellerini attı.
1961'de Sakharov, Başbakan Nikita Kruşçev'in atmosferde 100 megatonluk bir hidrojen bombası test etme planına karşı çıktı ve deney sonucunda ortaya çıkan radyoaktif serpintinin yaygın hastalıklara yol açabileceğinden korktu. Üç yıl sonra, Stalin dönemi biyoloğu Trofim Lisenko'nun baskın öğretilerine karşı bir muhalefet grubu oluşturmayı başardı. 1968'de Batı ülkelerinde yayınlanan İlerleme, Birlikte Yaşama ve Düşünce Özgürlüğü adlı çalışmasında, nükleer silahların azaltılması gerektiğini ve komünist ve kapitalist sistemlerin nihayetinde demokratik sosyalizm temelinde birleşeceğini savundu. 1971'de insan hakları savunucusu Yelena G. Bonner ile evlendi.
Saharov'un bu faaliyetleri ve sonraki yazıları Sovyet yönetiminin tepkisini çekti. İdareyi ülke içinde çeşitli baskılar uygulamak ve yurtdışında düşmanca bir politika izlemekle suçlayarak resmi sansür ajansının hedefi oldu. 1979'da SSCB'nin Afganistan'a girmesinin Sovyetlerin sonu olacağını söyleyince tepki çekti. 1980'de Gorki şehrine (bugünkü Nizhny Novgorod) sürüldü. 1984'te Sovyet karşıtı faaliyetlerle suçlanan karısı da Gorky'ye gönderildi. Sakharov, Sovyet yönetimi tarafından kendisine verilen süslemeleri geri kazanmasına rağmen, Bilimler Akademisi'nin bir üyesi olarak kaldı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder